Το πανηγύρι του Αγίου Θεοδώρου στο Δαμάσι και ανάβαση στο κάστρο και το εκκλησάκι

Σήμερα είναι του Αγίου Θεοδώρου που αποτελεί κινητή μας γιορτή για τη θρησκεία μας και πέφτει πάντα το πρώτο Σάββατο μετά την Κυριακή της Τυρινής.
Στο Δαμάσι αυτή τη μέρα έχουμε πανηγύρι, τιμώντας με αυτό τον τρόπο τον Θεόδωρο, το ένα από τα 5 αδέρφια που κυβερνούσαν το κάστρο του χωριού επί Τουρκοκρατίας αλλά και την γύρω περιοχή.

Τα Βασιλόπουλα , όπως ονομάστηκαν τιμητικά από την παράδοση τα πέντε αδέρφια, έπεσαν μαχόμενα από τον Τούρκο εισβολέα , που για χρόνια προσπαθούσε να "πατήσει" το κάστρο του Δαμασίου και επειδή δεν τα κατάφερνε χρησιμοποίησε δόλο για το πετύχει.

Αφου κατέφθασαν κάτω από το κάστρο, από τα Τρίκαλα από οπου ξεκίνησαν με άλογα πεταλωμένα ανάποδα για να μην τους καταλάβουν οι ιχνηλάτες, έστειλαν έναν γενίσταρο ντυμένο ζητιάνο που ζητούσε επίμονα φιλοξενία και μόλις άνοιξαν οι πόρτες εισέβαλαν μέσα. 

Μετά από ηρωικές μάχες που έδωσαν όσοι υπερασπιζόταν το κάστρο , αναμεσά τους και τα πέντε αδέρφια, δεν άντεξαν και το κάστρο πέρασε στα χέρια των Τούρκων για πρώτη φορά.

Ο Θεόδωρος έπεσε νεκρός ηρωικά μέσα στο κάστρο ενώ οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν εκτός ( Κωνσταντίνος - Δημήτριος - Γεώργιος και η Βασιλοπούλα που επεσε από τον πύργο που βλέπει προς το χωριό και αυτοκτόνησε για να μην ατιμαστεί από τους Τούρκους) 

Οι κάτοικοι του χωριού όπως και στα υπόλοιπα αδέρφια που ονόμασε Βασιλόπουλα , έφτιαξε στη μνήμη του ένα εκκλησάκι με το όνομά του όπως και στα άλλα αδέρφια που και αποδείχθηκαν άξιοι υπερασπιστές της πατρίδας και της θρησκείας.


Ο εκκλησιασμός και το πανηγύρι


Μέχρι και σήμερα οι πιστοί, κάτοικοι του χωριού αλλά και από άλλες περιοχές, ανεβαίνουν στο βουνό που είναι το κάστρο αλλά και το εκκλησάκι του Αγίου Θεοδώρου , με τα πόδια από μια διάβαση που ξεκινά κάτω από το υδραγωγείο και στη συνέχεια ακολουθούν το μονοπάτι που οδηγεί προς τον Ιερό Ναό.

 Η διαδρομή , αναλόγως τις αντοχές, είναι από 15-30 λεπτά και σε βγάζει στο ανατολικότερο σημείο του κάστρου ανάμεσα από το εκκλησάκι του Αγίου Θεοδώρου και του ανατολικού πύργου που σώζεται μίσος.

Μόλις φτάσεις στο σημείο, που είναι και ο πρώτος περίβολος του κάστρου, βρίσκεται μπροστά σου και δεσπόζει ο Ιερός Ναός του Αγίου Θεοδώρου. Γύρω σου θα δεις να σώζονται λίγα "λείψανα" απότι ένα ορθογώνιο κτίσμα που είχε στενή σχέση με τον ανατολικό πύργο καθώς και ένα άλλο κτίσμα κοντά στην είσοδο του Ι.Ναού που είναι και αυτό ορθογώνιο. Ο τοίχος που σώζεται στην κόγχη του Ιερού της εκκλησίας, έχει ακριβώς την ίδια οικοδομική διάταξη με το υπόλοιπο κάστρο.

Εκεί αφού ανάψεις το κεράκι σου και παρακολουθήσεις τη Δοξολογία μπορείς στη συνέχεια να επισκεφτείς και τους υπόλοιπους τέσσερις περίβολους του κάστρου. Στο πιο ψηλό σημείο η θέα είναι καταπληκτική και η ενέργεια που σου δίνει το σημείο σε ξεκουράζει για τον κόπο που έκανες με την πεζοπορία. 

Αφού τελειώσει λοιπόν η Δοξολογία, κατεβαίνοντας και φτάνοντας στα πρώτα σπίτια του χωριού θα βρεις ένα πιάτο φασολάδα και ελιές (διανύουμε νηστεία μέχρι την Ανάσταση του Κυρίου) που θα σου προσφέρουν φιλόξενα οι γυναίκες του χωριού.
Μετά σειρά έχει ο καφές , το τσίπουρο ή ότι άλλο θέλεις κάνεις στην πλατεία χωριού. Εκεί το βράδυ υπάρχουν καφετέριες και μπαράκια για διασκέδαση καθώς και 3 σκηνές με ζωντανή παραδοσιακή μουσική για να επιλέξεις και να ξεφαντωσεις μέχρι το πρωί.

Οι αφίσες με σειρά 1η στου "Θανάση" Γκάζιούρα , 2η στου Θεοδώρου Δραμαλή και 3η στου Θανάση Ντάνη.

Χρόνια σας πολλά και σας περιμένουμε όλους να έρθετε να τα δείτε και τα απολαύσετε από κοντά.

Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων

O Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων ή Θεόδωρος Αμασείας ( - 297)[1] είναι Άγιος της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Έδρασε στα χρόνια των αυτοκρατόρων Μαξιμιανού και Μαξιμίνου Β΄ (286-305μ.Χ και 307- 313μ.Χ.). Ονομάστηκε Τήρων λόγω του οτι είχε καταταχθεί στο σώμα των νεοσυλλέκτων της Ρωμαϊκής λεγεώνας (tiro στα λατινικά σημαίνει νεοσύλεκτος). Επίσης θεωρείται και μάρτυρας απο την Ορθόδοξη εκκλησία λόγω του μαρτυρικού θανάτου που βρήκε. Ο συναξαριστής του βίου του είναι ο Γρηγόριος Νύσσης.

Ο βίος του και η Νεανική ηλικία

Δεν γνωρίζουμε πολλά για την παιδική και εφηβική ηλικία του Θεοδώρου. Γνωρίζουμε ότι γεννήθηκε στην Αμάσεια, πόλη κτισμένη κοντά στον Ίρι ποταμό της προς Πόντου Καππαδοκίας. Ιδιαίτερη πατρίδα του ήταν το χωριό Χουμιάλα. Την εποχή που ο Διοκλητιανός επιχειρούσε με έδρα τη Νικομήδεια, την αναδιοργάνωση του κράτους διενήργησε διωγμούς με αποτέλεσμα πολλοί Χριστιανοί να εγκαταλείπουν την περιοχή της Αμάσειας, άλλοι να γίνονται κρυπτοχριστιανοί, άλλοι να πιστεύουν στα είδωλα και τέλος άλλοι να βασανίζονται ένεκα της πίστεως τους. Παρότι ο Λικίνιος αρχικά τήρησε το σύμφωνο της Ανεξιθρησκείας εν συνεχεία άρχισε διωγμούς κατά των Χριστιανών. Έτσι ο Θεόδωρος, διαμόρφωσε την άποψη, πως ο Χριστιανός έπρεπε να δίνει τη ζωή του για την πίστη του και να μην τη κρύβει.

Η κατάταξή στο στρατό

Τους λόγους που οδήγησαν τον Θεόδωρο να καταταγεί στο στρατό δεν τους γνωρίζουμε. Γνωρίζουμε όμως πως σύντομα ξεχώρισε στην λεγεώνα για την ανδρεία του. Αφορμή να γίνει γνωστός για τη ανδρεία του στάθηκε η βοήθεια που έδωσε σε κάποια πλούσια γυναίκα και τους κατοίκους μίας περιοχής εξαιτίας ενός γιγάντιου φιδιού[2] το οποίο τους τρομοκρατούσε. Έτσι προσευχόμενος έψαξε το φίδι και όταν το συνάντησε εκτόξευσε εναντίον του το ακόντιο τραυματίζοντας το θανάσιμα.

Ομολογία της θρησκευτικής του ταυτότητας

Την εποχή εκείνη είχε αρχίσει να εφαρμοζεται το διάταγμα των Διοκλητιανού, περί θυσιών στους Θεούς, με σκοπό να εμφανίζονται οι Χριστιανοί. Ο Θεόδωρος αρνήθηκε να λάβει μέρος σε αυτές. Ο Βρύγκας επικεφαλής του τάγματος τον κάλεσε και τον ρώτησε για ποιό λόγο δεν θυσιάζει, ομολογώντας πως είναι Χριστιανός. Ο Βρύγγας βλέποντας οτι οι προσπάθειές του να τον μεταπείσει, αποτύγχαναν, του έδωσε χρόνο να το ξανασκεφτεί. Ο ίδιος τον χρόνο που είχε τον χρησιμοποίησε για να ενισχύσει τους Χριστιανούς του τάγματος, ωστε να μην αλλαξοπίστησουν ή φοβηθούν απο τα βασανιστήρια που ανέμενε να περάσει, μετά τη δεύτερη ακρόαση και τη μη μετάνοια του.

Καταστροφή του ειδώλου της Ρέας

Ο Θεόδωρος όμως δεν έμεινε μόνο σε αυτό. Χρησιμοποιώντας την ελευθερία του, κατέστρεψε το ξύλινο είδωλο της Θεάς Ρέας που βρισκόταν στο ναό, από την αγανάκτησησή του για τον διωγμό και τα μαρτύρια των Χριστιανών. Ο Κρονίδης, ένας υπηρέτης του ναού, είδε το σκηνικό και το διεμύνησε στον τοπικό άρχοντα Πόπλιο. Ο Θεόδωρος αμέσως κληθηκε σε απολογία για τη μεγάλη ασέβεια. Ο ίδιος είπε οτι το έκανε θέλοντας να διαπιστώσει αν όντως η θεά ήταν αληθινή. Αυτό που διαπίστωσε όμως ήταν οτι πρόκειται περί αψύχου πράγματος.

Το μαρτύριο του Θεοδώρου

Ο τοπικός άρχοντας αμέσως διέταξε να τον μαστιγώσουν. Τον έφερε πάλι μπροστά του λέγοντας πως αν ασπασθεί τον θεό του όλα θα τελειώσουν λέγοντας, ειδάλως θα τον υποβάλλει σε βασανιστήρια και θα σπάσει γρήγορα. Ο Θεόδωρος άμεσα απάντησε τη σταθερότητα της πίστης του και πως δεν φοβάται να μαρτυρήσει επειδή δεν είναι δειλός. Έτσι έδωσε εντολή να τον ρίξουν στη φυλακή χωρίς τροφή και νερό. Το βράδυ όμως ο Χριστός εμφανίστηκε μπροστά του δίνοντας του τη δύναμη, επίσης άγγελοι, περιγραφει ο Γρηγόριος Νύσσης, εψαλαν μέσα απο το κελί του, με αποτέλεσμα οι φύλακες να νομίσουν πως φίλοι του Θεοδώρου πήγαν να τον βοηθήσουν να δραπετεύσει. Ο Πόπλιος έστειλε, μαθαίνοντας το γεγονός, άγημα στη φυλακή χωρίς να βρουν τίποτα.

Το τέλος της ζωής του

Ο Πόπλιος θέλησε να του ξαναδώσει μια ευκαιρία να αλλαξοπιστήσει, όμως ο Θεόδωρος ήταν ανένδοτος. Έτσι διέταξε να τον κρεμάσουν με ανάποδη φορά και να κόψουν τις σάρκες του με κοφτερά σίδερα, ένα ιδιαίτερα γνωστό για την εποχή βασανιστήριο. Η προσπάθεια που κατέβαλαν απο το βασανιστήριο απέτυχε. Ο Θεόδωρος δεν έσπασε και αντ'αυτού ο παρευρισκόμενος λαός έπαιρνε δύναμη απο τη θάρρος και την αντοχή του Θεοδώρου. Βλέποντας αυτό ο Πόπλιος διέταξε να τον ρίξουν στο καμίνι. Η ημερομηνία της κοίμησής του, ήταν 17 Φεβρουαρίου.

Λαϊκές Παραδόσεις - Το δια κολλύβων θαύμα

Όταν ανέβηκε στον θρόνο ο Ιουλιανός πραγματοποίησε μεγάλο διωγμό κατά των χριστιανών. Γνωρίζοντας το τυπικό των χριστιανών για τη νηστεία, και θέλοντας να τους ταλαιπωρήσει ακόμα περισσότερο, κάλεσε τον έπαρχο της Κωνσταντινούπολης και του είπε να αποσύρει από την πόλη τα τρόφιμα που ήταν νηστίσιμα, υποχρεώνοντας τους χριστιανούς είτε να μη νηστεύσουν, είτε να μείνουν νηστικοί. Έτσι και έγινε. Τότε σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση εμφανίστηκε μπροστά στον Ευδόξιο (360-370μ.Χ.), ο Θεόδωρος ο Τήρων και του είπε «σύναξε το ποίμνιο του Χριστού και δώσε εντολή, κανένας Χριστιανός να μην αγοράσει τίποτα από όσα πουλιούνται, διότι όσα πωλούνται στην αγορά είναι μιασμένα, αφού με εντολή του βασιλιά έχουν μιανθεί από αίμα ειδωλόθυτων ζώων, και αναπλήρωσε τις ελλείψεις αυτών, χορηγώντας κόλλυβα». Έτσι όλη την εβδομάδα έφαγαν κόλλυβα. Από τότε μέχρι και σήμερα εορτάζεται την πρώτη εβδομάδα της Μεγάλης Τεσαρακοστής το θαύμα αυτό.

Εορτή

• 17 Φεβρουαρίου, κοίμηση

• Α΄ Σάββατο μεγάλης Τεσαρακοστής, Δια Κολύβων Θαύμα

Αγιογραφία

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων εμφανίζεται σε τεσσάρων ειδών μορφές σε αγιογραφίες. Είτε μόνος με στρατιωτική στολή, είτε αντιμετωπίζοντας ένα φίδι-δράκο και μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη όρθιοι ή πάνω σε άλογα. Πάντα φέρει στρατιωτική στολή.

Απολυτίκιον Αγίου Θεοδώρου Τήρωνος (Σάββατο πρώτης εβδομάδος Σαρακοστής)

Ήχος β'

Μεγάλα τά τής πίστεως κατορθώματα! εν τή πηγή τής φλογός, ως επί ύδατος αναπαύσεως, ο Άγιος Μάρτυς Θεόδωρος ηγάλλετο, πυρί γάρ ολοκαυτωθείς, ως άρτος ηδύς, τή Τριάδι προσήνεκται. Ταίς αυτού ικεσίαις Χριστέ ο Θεός, σώσον τάς ψυχάς ημών.

Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης είναι Άγιος της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας. Έζησε στα τέλη του 3ου, με αρχές του 4ου αιώνα. Το ακριβές έτος γέννησης του, δεν διασώζεται. Υπήρξε ανώτατος βαθμοφόρος του Ρωμαϊκού στρατού και μάρτυρας της Ορθοδόξου πίστεως.

Ο βίος του και η Νεανική ηλικία

Το πότε ακριβώς γεννήθηκε, δεν είναι γνωστό, όμως η γέννηση του τοποθετείται στα τέλη του 3ου αιώνα. Γεννήθηκε στη πόλη Ευχαΐτα της Γαλατίας. Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στην πόλη Ηράκλεια του Πόντου. Από νεαρός διακρινόταν για την εξωτερική του εμφάνιση αλλά και την ρητορική του ικανότητα. Η παιδεία που είχε αποκτήσει ήταν Χριστιανική, αλλά και Ελληνική, μελετώντας τους Αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Όπως μαθαίνουμε απο τον βιογράφο του, ήταν ηγετικός χαρακτήρας και ξεχώριζε για την ηθική του, με αποτέλεσμα οι συνομίλικοι του, να αναζητούν τη φιλία του.

Στρατιωτικός

Από νεαρή ηλικία ακολούθησε τον δρόμο του στρατιωτικού. Ήταν κάτι που τον γοήτευε, ενώ γνωρίζουμε οτι υπήρξε και αθλητής, κάτι που συνέβαλε περαιτέρω σε αυτή την απόφαση του. Λόγω των αρετών που ανέπτυξε και των χαρισμάτων που διέθετε, γρήγορα ανήλθε στην στρατιωτική ιεραρχία του ρωμαϊκού στρατού, λαμβάνοντας το βαθμό του στρατηλάτη, κατι σαν το σημερινό στρατηγό. Η φήμη του, για όλους αυτούς τους λόγους έφτασε γρήγορα και στα αυτιά του αυτοκράτορα Λικινίου ο οποίος τον κάλεσε, για να τον γνωρίσει από κοντά.

Γνωριμία με τον Λικίνιο

Ο Λικίνιος μαθαίνοντας πως είναι χριστιανός, πίστεψε πως θα είναι μια καλή ευκαιρία να προσυλητίσει τον Θεόδωρο, στην δική του θρησκεία και με επιστολή που του έστειλε, τον παρώτρυνε να θυσιάσουν απο κοινού στους Θεούς. Ο διπλωμάτης Θεόδωρος, αρνήθηκε ευγενικά, επικαλούμενος λόγους σταθερότητος της περιοχής, εξαιτίας των πιστών της, που είχαν εγκαταλείψει τα είδωλα και πίστευαν Χριστό. Του απήντησε πως θα ήταν καλύτερα να τον επισκεπτόταν σε κάποιο του ταξίδι στην Ηράκλεια, φέρνοντας μαζί του και τα είδωλα για να δείξουν ενώπιον του λαού δείγμα ενότητος και μιμήσεως. Ο Λικίνιος εξέλαβε θετικά την πρόταση του Θεοδώρου. Έτσι και επισκέφτηκε την Ηράκλεια.

Το σχέδιο του Θεοδώρου

Στο μυαλό του όμως, άλλο σχέδιο είχε ο Θεόδωρος. Αφού τον υπεδέχθει σε μια λαμπρή τελετή, του ζήτησε τα είδωλα με σκοπό να αποδόσει ο ίδιος τιμές σε αυτά. Όταν όμως τα πήρε, τότε τα κατακερμάτισε και τα έδωσε σε φτωχούς ωστε να τα πουλήσουν. Όταν αντιλήφθηκε ο Λικίνιος τι έπραξε ο Θεόδωρος, διέταξε τη σύλληψη του και την ενώπιόν του μεταφορά. Στους διαλόγους που διασώθηκαν ο Θεόδωρος εμφανίζεται σταθερός της πίστεως του, να αντιστέκεται στην πίεση του αυτοκράτορα να θυσιάσει στα είδωλα, παρά την απειλή του για βασανιστήρια. Δεν υποκύπτει με αποτέλεσμα να οδηγηθεί στην φυλακή. Ο Λικίνιος ήταν πραγματικά εξοργισμένος απο την συμπεριφορά του Θεόδωρου καθότι θεώρησε εαυτόν προσβεβλημένο.

Το μαρτύριο και το τέλος της ζωής του

Ο Θεόδωρος μένοντας αμετακίνητος ουσιαστικά έθετε τη ζωή του στο τέλος της. Έτσι καθαιρείται άμεσα. Αρχικά τον γδύνουν και εν συνεχεία τον ραβδίζουν με βούνευρα, που στην άκρη τους είχαν μολυβένια σφαιρίδια. Ο Θεόδωρος πάλι δεν μετανόησε και όπως μας πληροφορεί ο Αύγαρος έτριψαν κεραμίδα πάνω στις κομματιασμένες σάρκες του και τον έριξαν στη φυλακή ασφαλίζοντας τα πόδια του, με το Κολαστήριο ξύλο. Μετά απο επτά ημέρες ο Αυτοκράτορας, και αφού δεν ενέδωσε ο Θεόδωρος, διέταξε να τον σταυρώσουν. Του κάρφωσαν χέρια και πόδια και προέβηκαν σε βανδαλιστικές πράξεις πάνω στο κορμί του. Έτσι τον παράτησαν μέχρι την επόμενη, όπου και θα μάζευαν τη σορό του. Ο Αύγαρος όμως τότε αναφέρει ένα μεγάλο θαύμα. Οτι ενώ το απόσπασμα πήγε να τον πάρει, τον είδαν πάνω στο σταυρό αρτιμελή. Οι στρατιώτες το ανέφεραν στον αυτοκράτορα και αυτός ζήτησε την εκτέλεση του. Οι ίδιοι αρνήθηκαν και εκτελέστηκαν. Δεύτερο απόσπασμα τότε πήγε να εκτελέσει τη θέληση του Αυτοκράτορα. Ο κόσμος όμως μαθαίνοντας το θαύμα, είχε σπεύσει, με αποτέλεσμα να εμποδίζονται από τις αντιδράσεις του κόσμου οι στρατιώτες. Ο Θεόδωρος τους είπε οτι είναι καιρός να πάει να βρεί τον Κύριο. Έτσι οι στρατιώτες τον εκτέλεσαν κόβοντας το κεφάλι του. Το τέλος της ζωής ήρθε στις 8 Φεβρουαρίου του 319μ.Χ.

Θεωρείες

Από κάποιους θεολόγους θεωρείται οτι ο Αγιος Θεόδωρος ο Τήρων, συμπίπτει στο ίδιο προσωπο με τον Άγιο Θεόδωρο τον Στρατηλάτη. Αυτό βέβαια δεν είναι η επικρατούσα άποψη. Αποδεικνύεται οτι πρόκειται για δυο διαφορετικά πρόσωπα, παρότι έζησαν σε σχετικά κοντινές εποχες και περιοχές. Η γνώση αυτή οφείλεται κατα κύριο λόγο στους συναξαριστές - βιογράφους των δυο προσωπικοτήτων που ήταν αφενώς ο Γρηγόριος Νύσσης και ο Αύγαρος, προσωπικός γραμματέας του Στρατηλάτη.

Εορτή

• 8 Φεβρουαρίου, Κοίμηση

• 8 Ιουνίου, Ανακομιδή λειψάνων

Αγιογραφία

Ο Άγιος Θεόδωρος ο Στρατηλάτης εμφανίζεται σε εκκλησίες τόσο σε φορητές εικόνες, όσο και σε τοιχογραφίες. Εμφανίζεται είτε μόνος, είτε μαζί με τον Άγιο Θεόδωρο του Τήρωνα. Φέρει πάντα στρατιωτική στολή.

Απολυτίκιο Αγίου Θεοδώρου Στρατηλάτου (8 Φεβρουαρίου)

Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.

Στρατολογία αληθεί αθλοφόρε,του ουρανίου στρατηγός βασιλέως, περικαλλής γεγένησαι Θεόδωρε όπλοις γαρ της πίστεως, παρέταξω εμφρόνως, και κατεξωλόθρευσας των δαιμόνων τα στίφη, και νικηφόρος ώφθης αθλητής· όθεν σε πίστει αεί μακαρίζομεν.

Πηγή: http://el.wikipedia.org/

http://el.wikipedia.org/

htτp://www.taksiarxis.gr/

http://www.psathades.gr/