Το έθιμο με τα κουδούνια για να διώξουν τα "καρκατζάλια" στο Δαμάσι αλλά και όλα τα έθιμα του Δωδεκαημέρου (βίντεο + φωτο)

Στο Δαμάσι Λάρισας κάθε χρόνο ετσι και φετος, παιδιά κάθε βράδυ από τα Χριστούγεννα μέχρι και των Φώτων, χτυπούν δυνατά τα κουδούνια
στους δρόμους του χωριού για να διώξουν τα κακά πνεύματα και τα καρκατζάλια.

Αγόρια συνήθως, μαζεύονται μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Δαμάσι Τυρνάβου και από εκεί ξεκινούν να γυρίσουν όλους τους δρόμους του χωριού, χτυπόντας  δυνατά τα κουδούνια για φύγουν οι καλικάντζαροι που βγαίνουν για να κάνουν τις ζαβολιές τους και άλλα κακά στον κόσμο. 

Με τον ήχο των κουδουνιών (που συνήθως προέρχονται από αυτά που φορούν τα ζώα) οι καλικάντζαροι φοβούνται και ξαναμπαίνουν στα έγκατα της γης, χωρίς να προλάβουν να κάνουν όσα σχεδιάζουν αυτές τις μέρες. Όλο το Δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα μέχρι και των Αγίων Θεοφανίων, διεξάγεται αυτή η ...μάχη ανάμεσα στα καρκατζάλια και τους κουδουνοφόρους. 

Δείτε το βίντεο με το έθιμο που χτυπάνε τα κουδούνια για να φύγουν οι καλικάντζαροι.

* Συγχωρέστε με για την κακή ποιότητα της εικόνας, αλλά το κινητό ως εκεί μπορεί, ειδικά όταν είναι βράδυ.

Έθιμα του Δωδεκαήμερου στο Δαμάσι 

Τα κάλαντα, τα κουδούνια για τα καρκαντζάλια, η Γκαμήλα και οι παραδοσιακοί χοροί του Εκπολιτιστικού - Μορφωτικού Συλλόγου Δαμασίου για καλοτυχία με τους καπεταναίους και τις κοκονες, είναι έθιμα του χωριού που χάνονται στα βάθη των χρόνων. Ευτυχώς οι νέοι του χωριού με την παρότρυνση των μεγαλύτερων, τα κρατούν ακόμη ζωντανά το Δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα, την Πρωτοχρονιά μέχρι και των Φώτων.

Παλιότερα όλα αυτά τα έθιμα τα διοργάνωναν τα "αγροτόπαιδα" που ήταν ένας άτυπος σύλλογος όπου με μαζί με την εκκλησία κρατούσαν ζωντανά τη ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις του χωριού.

Αργότερα τη δεκαετία του 80 έγινε ο Εκπολιτιστικός - Μορφωτικός Σύλλογος Δαμασίου που ανέλαβε τη συνέχιση τους. 

Να αναφέρουμε πως μαζί με τη Γκαμήλα (που συνεχίζει έστω και με δυσκολια αλλά βγαίνει) εμφανιζόταν και άλλοι μασκαρεμένοι όπως ο αρκουδιάρης και ο παπάς. 

Όλοι οι παραπάνω πείραζαν τον κόσμο με σατυρική και χιουμοριστική διάθεση και περνούσαν όλοι καλά, τόσο στη γύρα σε όλο το χωριό όσο και στην πλατεία που κατέληγαν οι συμμετέχοντες στα έθιμα. 

Φέτος αυτά τα έθιμα ξεκίνησαν με τα κάλαντα και τα κουδούνια που χτυπούν τα παιδιά για να διώξουν τα καρκατζάλια και θα κορυφωθούν την πρωτοχρονιά. Νέοι και νεες του Εκπολιτιστικού - Μορφωτικού Συλλόγου Δαμασίου, θα παραβρεθούν ντυμένοι με τις παραδοσιακές τους στολές στην πρώτη θεία λειτουργία του χρόνου. 

Αμέσως μετά, το έθιμο θέλει για να πάει καλά η νέα χρονιά που μόλις έφτασε, να ρίξουν το πρώτο χορό μπροστά στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου. Στη συνέχεια, συνοδεία ζωντανής μουσικής θα χορέψουν σε όλους τους δρόμους του χωριού για να ξεκινήσει η χρονιά με γλέντια και χορούς. Παράλληλα, η Γκαμήλα με τους γκαμηλιέρηδες (συνήθως είναι περισσότερες από μια) θα ξεκινήσειτη γύρα στο χωριό από την απέναντι πλευρά που είναι οι χορευτές, για να ανταμώσουν στην πλατεία όπου όλο το χωριό θα βγει για απολαύσει τις εκδηλώσεις και τα δρώμενα.

** Θεού θέλοντας και καιρού επιτρέποντας,  σας προσκαλούμε την Πρωτοχρονιά να έρθετε στο Δαμάσι να δείτε και να γνωρίσετε τα παραπάνω ήθη και έθιμα του χωριού μας και στο τέλος να χορέψετε με τη ζωντανή ορχήστρα. Δείτε στα βίντεο που ακολουθούν στιγμιότυπα από τις περσινές εκδηλώσεις.

Τα ήθη και τα έθιμα που σώζονται και λαμβάνουν χώρα σε όλη την Ελλάδα, τις μέρες των Χριστουγέννων μέχρι και τις απόκριες, είναι πολλά και πλούσια.

Τα καρκατζάλια ή οι καλικάντζαροι 

Αυτές τις άγιες μέρες των γιορτών κάτι κακά, κατάμαυρα λιπόσαρκα, τριχωτά και δύσμορφα όντα που έχουν ξεπηδήσει από τα έγκατα της γης, επιχειρούν κάθε νύχτα να μπουν στα σπίτια μας για να μαγαρίσουν τα φαγητά και το νερό και να μας κάνουν κακό. Όλο το χρόνο βρίσκονται στα τάρταρα ροκανίζοντας το στύλο της γης ή το δέντρο της γης και τις μέρες του Δωδεκαημέρου, που αρχίζει τα Χριστούγεννα και τελειώνει τα Φώτα, ανεβαίνουν τα βράδια στη γη κι αλίμονο σε όποιον τα συναντήσει το βράδυ...

Οχι δεν πρόκειται για σκηνές από ταινία θρίλερ (αν και θα μπορούσε) αλλά για τους καλικάντζαρους της λαϊκής μας παράδοσης, τους οποίους την ημέρα των Φώτων ο παπάς μετά τον αγιασμό των υδάτων θα διώξει με την αγιαστούρα του και με τη βρεχτούρα του.

Σύμφωνα με μία εκδοχή οι καλικάντζαροι είναι οι βρυκολακιασμένοι στρατιώτες που έστειλε ο Ηρώδης να σφάξουν τα νήπια ελπίζοντας ότι θα σκότωνε και τον νεογέννητο Χριστό. Κατά μία άλλη εκδοχή καλικάντζαροι γίνονται τα παιδιά που γεννιούνται τα Χριστούγεννα. Γι αυτό παλιά σε κάποιες περιοχές έκοβαν και έκαιγαν τα νύχια των παιδιών που γεννιόνταν τα Χριστούγεννα γιατί χωρίς νύχια ήταν αδύνατον να γίνουν καλικάντζαροι. Σε κάποιες περιοχές πιστεύουν ότι ήταν άνθρωποι που έγιναν ξωτικά επειδή είχαν διαπράξει πολλές αμαρτίες. Όπως και νάχει όμως την ημέρα των Φώτων ξορκισμένοι από τις σταγόνες του αγιασμού οι καλικάντζαροι θα φύγουν τρέχοντας για να ξαναγυρίσουν στα έγκατα της γης.

Την ημέρα των Θεοφανίων έθιμα και παραδόσεις για τη βάπτιση του Χριστού και το διωγμό των καλικάντζαρων αναβιώνουν σε όλη των Ελλάδα. Εκτός από τον αγιασμό των υδάτων που γίνεται σε όλη τη χώρα κάθε περιοχή έχει και τα δικά της έθιμα.

Έθιμα των Φώτων σε Θεσσαλία, Ήπειρο και Μακεδονία 

Η περιοχή της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας είναι πλούσια σε έθιμα το Δωδεκαήμερο. Αράπηδες, καμήλες και καμηλιέρηδες, μπαμπόγεροι, κωδωνοφόροι, φωταράδες και ραγκουτσάρια είναι κάποια από τα έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και τις διονυσιακές γιορτές αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και αναβιώνουν κάθε χρόνο τις ημέρες των Χριστουγέννων μεχρι και των Θεοφανίων.

Τα Θεοφάνεια ή Φώτα ή Επιφάνεια γιορτάζουμε την βάπτιση του  Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανίων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα...

Έθιμα και παραδόσεις, που έχουν τις ρίζες τους στο βάθος των αιώνων, θα αναβιώσουν και φέτος σε διάφορες περιοχές της χώρας, μεχρι και τις 6 Ιανουαρίου κατά τον εορτασμό των Φώτων. Η θρησκευτική κατάνυξη ανταμώνει με το ξεφάντωμα την ημέρα των Αγίων Θεοφανίων, γιορτή κατά την οποία, όπως πιστεύει ο λαός, φεύγουν οι καλικάντζαροι και όλα τα κακά πνεύματα με τον Αγιασμό των Υδάτων.

Αυτή τη μέρα ξεκινά και η αντίστροφη μέτρηση για τους καλικάντζαρους. Στις 5 Ιανουαρίου, παραμονή των Θεοφανίων, τα αερικά, τα παγανά, οι καλκάδες, οι γνωστοί σε όλους μας καλικάντζαροι, που έκαναν την εμφάνισή τους στον επάνω κόσμο με την αρχή του Δωδεκαήμερου, εγκαταλείπουν τις εγκόσμιες αταξίες τους και ξαναγυρίζουν στο αιώνιο έργο τους: Να κόψουν το δέντρο, που κρατάει τον κόσμο, ώστε να γκρεμιστεί και να χαθεί, για να εκδικηθούν τους ανθρώπους.

*** Χρόνια πολλά, χρόνια καλά σε όλους τους αναγνώστες! !!

Εύχομαι ότι καλύτερο σε όλους με υγεία,  αγάπη, ευτυχία και επιτυχίες πολλές !!!

Το 2018 εύχομαι να βρει την Ελλάδα και όλους μας, πολύ καλύτερα και στην ψυχή αλλά και στα πνευματικά μας στα υλικά μας. Η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο να σας δίνει δύναμη.

Καλό υπόλοιπο γιορτών και καλή χρονιά να έχουμε και προσοχή όσοι οδηγείτε πότε να το κάνετε πιωμένοι. ..

1. Μάθετε τα νέα του Δαμασίου από το http://asteriosstelios.blogspot.gr/?m=1
2. Εγγραφείτε στο κανάλι μου Asterios Stelios στο YouTube και δείτε όλα τα βίντεο https://www.youtube.com/user/asterios210
3. Ακολουθήστε με Twitter @Asterios Stelios https://twitter.com/AsteriosStelios?s=09
4. Ακολουθήστε με και στο Instagram https://instagram.com/download/?r=1337407125
5. Ακολουθήστε με στο Google+ https://plus.google.com/104437141023444815063
6. Κάντε κοινοποίηση - share αν σας άρεσε το άρθρο
7. Σχολιάστε ελεύθερα, κάτω από το άρθρο, πάντα όμως χωρίς υβριστικές - χυδαίες εκφράσεις... αυτά τα σχόλια θα διαγράφονται.
8. Κατά την αναπαραγωγή ενός άρθρου, φωτογραφιών ή βίντεο είναι υποχρεωτική η αναφορά της πηγής προέλευσης.
9. Το παρόν μπλογκ αποτελεί προσωπικό ιστότοπο και δεν εξυπηρετεί οποιοδήποτε συμφέρον. Είναι μια καταγραφή των δραστηριοτήτων, παραδόσεων, ηθών και εθίμων του Δαμασίου καθώς και της καθημερινότητάς του με την προσωπική μου μάτια, άποψη και γνώση.